Wanneer we het hebben over het beschermen van het mariene ecosysteem, benoemen we vaak een groot aantal zeedieren. Over sommige soorten vertellen we in de context van een reddingsactie, over anderen alleen dat we het geluk hadden ze te ontmoeten midden op zee. We hebben deze dieren altijd beschouwd als “onze klanten”, omdat het werk van Sea Shepherd er op is gericht om een diersoort of zijn of haar omgeving te beschermen. Echter, dit keer is de hoofdpersoon van onze missie geen vis, walvis of schildpad, maar een weekdier met acht armen, drie harten en negen hersenen.

We weten veel, en tegelijkertijd heel weinig over de octopus. De Octopus vulgaris is één van de meest voorkomende soorten in de Middellandse Zee. Een intelligent ongewerveld dier dat in staat is complexe problemen op te lossen, zich aan elke situatie aan te passen en zich voorwerpen en mensen te herinneren. Bovendien bevat de genetische samenstelling van de octopus hetzelfde genotype dat de mens gebruikt tijdens leren en tijdens de cognitieve ontwikkeling. Daarnaast heeft elke octopus zijn eigen persoonlijkheid, ze veranderen zelfs van kleur tijdens het dromen!
Echter, als je ‘octopus’ intypt op internet, vind je bijna alleen maar recepten of tips over hoe je ze kunt vangen… Want de octopus staat nog steeds onder een ongekend hoge druk van de visindustrie.

Wat weten we over octopussen?

Dat wát we weten, laat zien dat de octopus niets anders verdient dan respect en compassie. De octopus heeft twee harten die het bloed in de kieuwen pompen, en een derde dat zorgt voor de bloedcirculatie in de rest van het lichaam. En omdat ze koper gebruiken om zuurstof op te nemen (en niet ijzer, zoals wij dat doen), is hun bloed blauw.
Ook heeft de octopus voor elke arm een speciaal brein, plus een centraal brein dat de onafhankelijke werking van elke arm regelt. Deze armen kunnen gebruikt worden als gereedschap om voorwerpen vast te pakken: een unieke vaardigheid in de wereld der ongewervelde dieren.
Een ander opvallend kenmerk van de octopus is de toewijding waarmee het vrouwtje voor haar eieren zorgt. Ze blaast onvermoeibaar zuurstofrijk water op de eieren, waarnaar ze zelf verhongert omdat ze al haar energie aan haar kinderen heeft gegeven. Uiteindelijk sterft ze als ze ongeveer 2,5 jaar oud is.

Waarom we de octopus moeten beschermen om de Monniksrob te redden

Het voelt bijna onnodig om te zeggen, maar net als bij elk ander zeedier waarop gejaagd wordt voor voedsel, wordt ook de octopuspopulatie bedreigd door de menselijke honger om de oceaan te plunderen.
Volgens onderzoek wordt in Italië elk jaar bijna 3000 ton (!) aan octopus gevangen. Als een volwassen octopus gemiddeld vijf kilo weegt, dan worden er dus honderdduizenden uit de zee gegrist. Als we dan ook nog rekening zouden houden met recreatieve visserij en illegale stropers, dan is het werkelijke aantal onvoorstelbaar.
Vanwege de biologie van de octopus is het monitoren van de populatie echter een uitdaging. Maar uit gegevens blijkt dat de populatie niet alleen lokaal, maar overal afneemt. Tot het punt dat de soort in de categorie overbevist valt.
Één van de weinige vormen van bescherming om de afname van de octopuspopulatie te voorkomen (naast officieel beschermde zeegebieden), is een zogenoemde “biologische rustperiode” tijdens de zomer. In deze periode, die verschilt per regio, is het verboden om zelfs maar één exemplaar te vangen.

De Monachus Defense Campaign (Campagne Verdedig de Monniksrob)

Voor Sea Shepherd is dat echter niet genoeg. En dat is waar het meest bedreigde zeezoogdier van de Middellandse Zee om de hoek komt kijken: de Monniksrob.
Er is een zeer nauwe connectie tussen deze zeehondensoort en de octopus, dus het helpen van de Monniksrob betekent tegelijkertijd het helpen van de octopus.
Monniksrobben waren tot het midden van de vorige eeuw nog wijdverspreid in de Italiaanse wateren. Helaas is er op ze gejaagd totdat ze bijna uitstierven, en nu zijn er nog maar zo’n 700 dieren over. Maar vandaag de dag lijkt het er op dat ze zich weer proberen te vestigen op een plek die ooit hun thuis was: onze kustgebieden. Van de weinigen die zich tussen Griekenland en Turkije hebben gevestigd, proberen sommigen terug te keren naar de plek waar ze ooit floreerden.
Helaas is er voor de Monniksrob vandaag de dag bijna geen habitat om uit te rusten, zich voort te planten of voedsel te vinden. En raad eens wat boven aan het menu van de Monniksrob staat? Juist. De octopus.

Als onderdeel van de Monachus Defense Campaign strijdt Sea Shepherd Italië in de meest geschikte habitats van de Monniksrob om deze prachtige diersoort te beschermen.